Başkanlık Sistemi Nedir

Başkanlık Sistemi Nedir, Dünyada Kullanan Ülkeler, Türkiye’de Nasıl Olacak

Başkanlık Sistemi Nedir, Kullanan Ülkeler, Dünyadaki Uygulamaları, hangi ülkeler kullanıyor, başkanın yetkileri nedir, meclis var mıdır, seçimler nasıl olur, kaç yıl başkanlık yapılıyor, başkanlıkla yönetilen ülkeler…

Başkanlık sistemi, devlet yönetiminde tek bir kişinin başkanlığında hükûmet etme ve devleti yönetme esasına bağlı siyasi sistemdir. Başkanlık sisteminde yasamanın yürütmeyi fesh etme yetkisi yoktur.

Yasama, yürütme ve yargı organları arasında kesin bir ayrıma ve dengeye dayanan, yasama ve yargı organlarının demokratik denetimi içinde, yürütmenin iktidar olanaklarını genişleten bir hükûmet sistemidir. Başkanlık sistemi, Başkanlık hükûmeti sistemi olarak da adlandırılmaktadır.

Başkanlık sistemi uygulandığı kimi ülkelerde yolsuzluk, otoriterlik, nepotizm (tanıdık kayırma), diktatörlüğe araç olma ve çoğulculuk karşıtı uygulamalar gündeme geldiğinde eleştirilerin ana odağı olmaktadır. Başkanlık sisteminin bulunduğu kimi ülkelerin yolsuzluk, nepotizm ve otoriterliğin aşılabilmesi amacıyla başkanlık sisteminden parlamenter sisteme geçtiği örnekler bulunmaktadır. Başkanlık sisteminde, üst düzey atamalar, anlaşmalar, bütçe, veto, yüce divan yargılaması gibi yasama ile başkan arasında fren ve denge araçları bulunmaktadır.

Başkanlık sistemiyle yönetilen ülkeler genellikle cumhuriyet olduğu için devlet başkanları Türkçede cumhurbaşkanı olarak adlandırılır: İran Cumhurbaşkanı, Güney Kore Cumhurbaşkanı gibi. Yalnız Amerika Birleşik Devletleri de bir cumhuriyet olmasına rağmen, ülkenin resmî adında cumhuriyet geçmemesi sebebiyle ABD cumhurbaşkanı çoğunlukla sadece başkan olarak adlandırılır.

Türk tipi başkanlık sistemi nasıl olacak

Milliyet gazetesinden Kıvanç El’in haberine göre; üniter devlet ve tek meclisi esas alan Türk tipi başkanlıkta, başkana ve parlamentoya siyasi kilitlenme durumları dikkate alınarak karşılıklı fesih yetkisi verilmesi tasarlanıyor.

Buna göre başkan ve parlamento, kendi görevini de sona erdirmek şartıyla, “fesih” yetkisini kullanabilecek. Dün ve bugün kurmayları ile Anayasa mesaisi yapan Başbakan Binali Yıldırım’ın, teklifin Meclis’e sunulmasının ardından bilgilendirme yapmak üzere MHP lideri Devlet Bahçeli’den randevu istemesi bekleniyor.

TÜRK TİPİ BAŞKANLIK SİSTEMİNİN ANA HATLARI

AK Parti’nin Türk tipi başkanlık modelinin ana hatlarının şöyle şekillenmesi bekleniyor:

– Cumhurbaşkanının halk tarafından iki turda seçilmesine ilişkin sistemle 5 yıllığına başkan seçilecek. Bir kişi iki dönem başkan olabilecek.

– Son genel seçimde en az yüzde 5 oranında oy almış siyasi partiler ile en az 100 bin seçmen başkanlık seçimleri için aday gösterebilecek.

– Başkan seçilenin oy pusulasında başkan yardımcısı adayı da yer alacak. Başkan seçildiği anda yardımcısı da seçilmiş olacak.

– Başkanlık ve TBMM seçimleri aynı gün yapılacak.

– Yürütme yetkisi başkanda olacak. Bakanları başkan atayıp, görevden alacak.

– Başkan hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tam sayısının en az üçte ikisinin (367) vereceği önerge ile, soruşturma açılması istenebilecek. Yüce Divan’a sevk kararı ancak üye tamsayısının dörtte üç çoğunluğunun (412) gizli oyuyla alınabilecek.

Başkanlık Sistemi İle Yönetilen Ülkeler, Devletler Hangileridir?

Başkanlık sistemiyle yönetilen ülkelere örnekler, başkanlıkla yönetilen devletlerde durum nasıl? Başkanlık sistemi nedir, Başkanlık Sistemi özellikleri nelerdir ve başkanlık sistemine geçiş ne zaman olacak gibi merak edilen tüm sorulara cevap vermeye çalışacağız.

Afganistan
Amerika Birleşik Devletleri
Arjantin
Azerbaycan
Belarus
Bolivya
Brezilya
Dominik Cumhuriyeti
Endonezya
Ermenistan
Ekvator
El Salvador
Filipinler
Guatemala
Güney Kore
Haiti
Honduras
İran
Kazakistan
Kenya
Kıbrıs
Kolombiya
Kosta Rika
Liberya
Meksika
Nikaragua
Nijerya
Panama
Paraguay
Peru
Seyşeller
Sierra
Leone
Sri Lanka
Sudan
Surinam
Şili
Tanzanya
Türkmenistan
Uganda
Uruguay
Venezuela
Zambiya

Partili Cumhurbaşkanı Sistemi

CUMHURBAŞKANI REFERANDUMA SUNACAK
– Anayasa uyarınca, 330 ile 367 (TBMM üye tam sayısının üçte ikisi) arasında oy alan anayasa değişikliği teklifinin Cumhurbaşkanı tarafından referanduma sunulması zorunlu. 367 ve üzerinde oy alan anayasa değişikliklerini ise Cumhurbaşkanı isterse referanduma (halkoyu) sunuyor. Anayasanın 175. maddesi uyarınca, Cumhurbaşkanı, diğer kanunlar gibi, anayasa değişikliği tekliflerini de, bir kez daha görüşülmek üzere TBMM’ye geri gönderebiliyor.

– Cumhurbaşkanı’nın iade etmediği anayasa değişikliği teklifleri, referanduma sunulmak üzere Resmi Gazete’de yayımlanıyor.

– 175. maddeye göre, “Türkiye Büyük Millet Meclisi Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların kabulü sırasında, bu kanunun halkoylamasına sunulması halinde, Anayasanın değiştirilen hükümlerinden, hangilerinin birlikte, hangilerinin ayrı ayrı oylanacağını da karara bağlar.”

HALKIN YARISINDAN FAZLASI KABUL ETMELİ
– Yine 175. maddeye göre, “halkoyuna sunulan anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların yürürlüğe girmesi için, halkoylamasında kullanılan geçerli oyların yarısından çoğunun kabul oyu” gerekiyor. Bir başka deyişle, oylamaya katılan seçmenlerden oyları geçerli olanların yarısından bir fazlasının (basit çoğunluk) desteğiyle anayasa değişikliği kabul edilmiş, tersi durumda reddedilmiş oluyor.